Hoewel er tegenwoordig allerlei soorten coniferen in onze tuinen te vinden zijn, zijn er slechts weinig soorten die je van nature in ons land aantreft. De jeneverbes is één van die soorten.

 

Juniperus

De naam jeneverbes is afgeleid van het Latijnse juniperus. Dit woord is eigenlijk een samenstelling van twee andere Latijnse woorden, junior en parere, en betekent zoiets als de jongeren verschijnen. De naam is goed gekozen, want de jonge vruchten van deze conifeer komen al tevoorschijn als de rijpe vruchten nog niet afgevallen zijn. Het Nederlandse woord jeneverbes is eigenlijk niet meer dan een verbastering van het Latijnse juniperus.

 

Inheems

Je kunt de jeneverbes in veel landen op het Noordelijk halfrond terugvinden, de boom is hier inheems. De bijzondere wijze van vruchtvorming maakte de jeneverbes in de ogen van de bevolking tot iets bijzonders en er werden speciale waarden aan de boom toegekend. Zo was in de Middeleeuwen de jeneverbes vaak het symbool voor kuisheid. Zag je dus op een kunstwerk, zoals een schilderij, een jeneverbes afgebeeld, dan was dat over het algemeen geen toevalligheid, maar een verwijzing naar de persoon, meestal een dame, die óók op het schilderij stond. De combinatie van bekende dame met jeneverbes was dus nooit toevallig, maar onderstreepte de goede karaktereigenschappen van de dame in kwestie. Op een schilderij van Leonardo da Vinci, het portret van de vrouwe Ginevera de Benci, staat ook een jeneverbes. In dit geval is het zelfs nog wat sterker: de naam Ginevera is ook een verwijzing naar de jeneverbes, evenals de wat meer hedendaagse naam Jennifer.

 

De jeneverbes in de natuur

De jeneverbes is in onze streken inheems, dat wil zeggen dat de boom van nature bij ons voorkomt. De boom is sterk verspreid, en is in heel wat landen op het noordelijk halfrond in de natuur te vinden. Bij ons vind je vooral jeneverbesstruiken, meestal min of meer als eenling. Grote bossen met jeneverbesbomen zijn nog te vinden op de Veluwe of in Drenthe. Elders op het noordelijk halfrond, bijvoorbeeld in Canada, kun je nog uitgebreide bossen met jeneverbesbomen aantreffen.

 

Beschermd

In vroeger tijden kon je jeneverbesbomen in het hele land aantreffen, maar de populatie neemt sterk in aantal af. Hierdoor is de jeneverbes op de lijst van beschermde boomsoorten terechtgekomen.

 

Waarvoor gebruik je jeneverbes?

De naam zegt het al, het bekendste product waarin de vruchten van de jeneverbes in verwerkt zijn, is in een sterke drank: de jenever. Daarnaast worden de gedroogde, kegelvormige vruchten ook in marinades toegepast, bijvoorbeeld in schotels met wild of zuurkool. De bladeren van de jeneverbes bevatten een heerlijk ruikende olie en dat is de reden waarom jeneverbes ook in badolie wordt verwerkt. Je kunt de bladeren ook gebruiken bij het grillen. De olie uit de bladeren geeft in dit proces een heerlijke geur.