De wereldbevolking groeit nog steeds. Steeds meer mensen moeten ook gevoed worden. Dit is een uitdaging in een wereld, waar toch al zoveel honger en armoede is. De gekweekte vleesburger van Mark Post zou misschien uitkomst bieden. Niet langer de koe als leverancier van vlees, maar het laboratorium!

Een groeiend probleem

In oktober 2011 bereikte het totaal aantal mensen op aarde de magische grens van zeven miljard. Daarmee is de bevolkingsgroei nog niet afgenomen, halverwege 2013 stond de teller al op 7,17 miljard en de verwachting is dat aan het eind van de eeuw wellicht de 10 miljard is bereikt. Het is een onvoorstelbaar aantal, zeker als je beseft dat al die mensen ook gevoed moeten worden. Dat is een enorme uitdaging in een wereld, waar nu al hongersnoden en voedseltekorten tot grote problemen leiden. Het voedselprobleem is een van de grote vragen van deze tijd.

Productie

Als voedselbron gebruiken we plantaardige en dierlijke producten. Vlees, eieren, graan, aardappels, maïs, en ga zo maar door. Om het voedsel te kunnen produceren, moet voldoende grond beschikbaar worden gemaakt. Betere productiemethodes moeten zorgen voor hogere opbrengsten. Niet alle bodem op het aardoppervlak is echter geschikt voor landbouw of veeteelt. Soms is de bodem gewoon niet vruchtbaar genoeg, of is de betreffende streek te afgelegen of te hoog gelegen. Je kunt daarnaast de bodem maar één keer gebruiken: ofwel voor landbouw, ofwel voor veeteelt. Het kan niet allebei tegelijk. Het voedselprobleem dwingt ons creatiever na te denken over alle mogelijkheden of onmogelijkheden, tot radicale wijzigingen in het productieproces en het maken van nieuwe en verregaande keuzes.

Milieu

Een ander groot probleem van onze tijd is het milieuprobleem, met name de uitstoot van broeikasgassen, zoals CO2 en methaan. Door een teveel aan deze broeikasgassen, zal de gemiddelde temperatuur op aarde stijgen. Dat heeft weer effect op de nu bewoonbare gebieden op aarde en op de huidige productiegronden. Een hogere temperatuur zorgt door het smelten van gletsjers en ijskappen bovendien voor een hogere zeespiegel, waardoor gebieden onder water kunnen komen. Het gaat dan vaak juist om gebieden die vlak zijn, en goed geschikt zijn voor voedselproductie. Het tegengaan van deze effecten, het verminderen van de broeikasgassen, is dus voor de toekomst een belangrijk thema. Auto’s en industrie zijn gekende bronnen van de broeikasgassen. Maar ook ons ons vee produceert door middel van de mest broeikasgassen. Als we de hoeveelheid vee verminderen, tasten we ook meteen een bron van voedsel aan.

Innovatie

Het zou een oplossing zijn, als voedsel ook kunstmatig kan worden geproduceerd. Wetenschapper Mark Post, vasculair bioloog van de Universiteit van Maastricht kwam met het idee om vlees kunstmatig te produceren. Een idee, waar in ieder geval ons vee wel voor te spreken zou zijn…

Werkwijze

Je laat niet zomaar een hamburger groeien, er moeten een aantal stappen worden gevolgd, die uiteindelijk een soort van vleesburger opleveren. In het kort:

• Je haalt uit het afval van slachthuizen stamcellen.
• De stamcellen worden, met behulp van suikers en aminozuren, aangezet tot groei en vermeerdering.
• Er ontstaan hierdoor dunne strips van vleescellen.
• De dunne, bijna transparante vlees-stripjes worden op elkaar gestapeld. Door het stapelen ontstaat een vleesburger. Hier zijn ongeveer 3000 vleesstripjes nodig.

Niet goedkoop

Om één zo’n vleesburger te kweken heb je een aardige som geld nodig. De eerste vleesburger kostte ongeveer 250 000 euro. Als de technieken werken en kunnen worden opgeschaald naar massaproductie, dan zullen de prijzen uiteraard wel zakken naar een betaalbaar niveau.

Presentatie

Op maandag 5 september werd de eerste vleesburger door een chef-kok bereid. Twee proefpersonen mochten hun oordeel geven. Spannend! Volgens de proefpersonen lijkt het op vlees, voelt het als vlees en smaakt het naar vlees. Toch is het nog niet helemaal was je van een lekker vleesburgertje zou verwachten, het is nu nog te droog.

Het vetgehalte

Dat het vlees droog is, is ook wel logisch. Er is namelijk met de stamcellen uitsluitend een vleesculture gekweekt, zonder vet. Het is juist het in het vlees aanwezige vet dat zorgt voor smaak en smeuiigheid en het vlees minder droog maakt. Mark Post denkt dat wellicht binnenkort op dezelfde manier ook vetcellen kunnen worden gekweekt. Als die aan de gekweekte vleesburger worden toegevoegd, zal de gekweekte burger niet of nauwelijks meer van een traditionele vleesburger te onderscheiden zijn.

Willen we dat?

Er zijn mensen, die weerstand voelen bij het idee van gekweekt vlees. Het zou niet natuurlijk zijn. Bedenk, dat veel van de huidige gewassen in de landbouw of dierenrassen in de veebedrijven door genetische manipulatie ook al steeds verder af komen te staan van hun natuurlijk pendanten. Uiteindelijk zullen we constructieve stappen moeten zetten, om de voedselproductie van de toekomst veilig te stellen, waardoor de mensheid gevoed kan blijven. Doordat er minder ‘echt’ vee nodig zal zijn, is er in ieder geval minder dierenleed en blijft er meer grond over, die als landbouwgrond kan worden ingezet.