Irritante, om je hoofd zoemende vliegen, daar wil je van af! Je haalt uit en probeert met één slag de rustverstoorder uit te schakelen. Mis! Hoe zag die vlieg je hand zo snel aankomen? Hij ziet ons in slowmotion!

Zien

Het vermogen te kunnen zien heeft enorme voordelen. Voor dieren betekent het een herkenning van voedselbronnen, het kunnen inschatten van het gedrag van soortgenoten maar ook het tijdig onderkennen van gevaar. Wie een doodsbedreiging op zich ziet afkomen, heeft nu eenmaal meer kans het einde van de dag te halen, dan iemand die niets ziet aankomen.

Grootte is belangrijk!

Misschien bij mensen uiteindelijk toch wat minder interessant, maar in de dierenwereld is het een gegeven: de grootte is belangrijk. En dan gaat het vooral om roof- en prooidieren. Een kleiner dier loopt meer kans in de maag van een roofdier terecht te komen dan een heel groot. Olifanten worden niet zo snel aangevallen, konijnen des te meer.

Evolutionaire voordelen

Als alle kleinere dieren snel ten prooi vallen aan de roofdieren, zouden er weinig van die kleine dieren overblijven. De evolutie moet dus aan de kleinere dieren de middelen hebben gegeven om de kans te krijgen uit de klauwen en kaken van de aanvallers te blijven. En dat klopt. De ene diersoort blinkt uit in het vermogen snel weg te lopen of vliegen, een andere soort verschanst zich ondergronds, weer een andere imiteert plantaardig leven of gaat op een andere wijze geheel op tegen de achtergrond.

De ogen

Ook de ogen kunnen een wapen zijn in de strijd tegen het opgegeten of vermorzeld worden. Ierse onderzoekers hebben allerlei onderzoeken bestudeerd. De onderzoeken gingen over de reactiesnelheid van de ogen. Men liet aan dieren knipperlichtjes zien, en bepaalden hoe snel de ogen van deze dieren op de lichtjes reageerden. Op zich interessant. Vervolgens vroegen de Ierse onderzoekers zich af, of de reactiesnelheid van de ogen een verband had met de afmetingen van het bijbehorende dier. Dat bleek inderdaad zo te zijn.

Snellere reactie, meer te zien

Ogen van kleinere dieren reageerden over het algemeen veel sneller dan de ogen van grotere dieren. Dat betekent, dat binnen een bepaald tijdsbestek de ogen van kleinere dieren méér waarnemingen doen. Méér waarnemingen, dat betekent ook: meer details.

Trage film

Vergelijk het met een film. Stel je voor, dat je elke halve seconde een foto maakt. Als je al die foto’s achter elkaar laat zien, krijg je een soort film met ietwat schokkerige beelden. Gebeuren er rustige, trage zaken, dan geeft de film een prima overzicht over wat er allemaal is gebeurd. Je mist niet veel. Voor grote dieren is dat geen probleem.

Snelle film

We versnellen het een en ander. We maken opnieuw foto’s, maar nu niet iedere halve seconde één, maar elke honderdste van een seconde één. Er passen dus nu honderd foto’s in één seconde. Ook deze foto’s laten we achter elkaar zien. Je krijgt nu een vloeiende film. Allerlei korte details, korte bewegingen, worden nu ook zichtbaar, terwijl deze in de langzame film waarschijnlijk precies tussen twee ‘fotomomenten’ in zaten.

Slowmotion

De manier waarop de informatie van de snelle film binnenkomt, kun je vergelijken met een film in slowmotion. In zo’n film heb je de tijd om alle details goed tot je te laten doordringen., omdat je dus eigenlijk heel veel fotomomenten achter elkaar ziet.

Het kleine dieren-voordeel

De ogen van kleinere dieren registreren dus in een korte tijd veel meer details en kunnen daar ook op reageren. Dat geeft ze de kans om aan hongerige roofdieren te ontkomen. Ook voor onze irritante vlieg zit hier het voordeel. Zo’n vlieg heeft ogen die vier keer zo snel zijn als die van mensen. Wij kunnen wel denken dat we snel met de vliegenmepper hebben uitgehaald, de vlieg denkt daar anders over. Een lange uithaal ziet er daarom voor de vlieg maar traag uit, hij heeft de tijd om zich te redden. Een langzame beweging echter, doet de vlieg denken dat er geen snel gevaar te duchten is. Dat biedt kansen!

 

Bron(nen):

• Scientias.nl : Daarom is een vlieg doodslaan zo lastig: hij ziet u in slowmotion aankomen

• Animal Behaviour: Metabolic rate and body size are linked with perception of temporal information