In het universum zijn ontelbare sterren, waar planeten hun rondjes om draaien. De vraag of er ook leven en zelfs intelligent leven op die planeten is, houdt mensen al lang bezig. Een van de mogelijke kandidaten is onze buurplaneet in ons eigen zonnestelsel, de planeet Mars. Onlangs heeft marsverkenner Curiosity sporen van water aangetroffen. Zonder water, géén leven.

Onze buurman in het zonnestelsel

Aan de nachtelijke hemel is de planeet Mars goed terug te vinden, herkenbaar aan zijn rode kleur. De nabijheid van Mars is bron beweest van speculaties én van angst. Zou er leven zijn op Mars? Houden Marsbewoners ons in de gaten? Is er een bedreiging? En als er daar geen leven is, kunnen mensen dan toch op Mars leven? Hoewel sommige vragen inmiddels zijn beantwoord, blijven er nog voldoende vragen over.

Kanalen, dus een beschaving?

Dank zij de verbeterde optische instrumenten waren astronomen aan het eind van de negentiende eeuw in staat meer details van het Marsoppervlak in beeld te krijgen. Er waren kleurverschillen en donkerder of lichter gebieden. Giovanni Schiaparelli meende lange insnijdingen te zien in het landschap, die hij kanalen noemde. Door het publiek werd ‘kanalen’ geïnterpreteerd als aangelegde waterlopen, hoewel dat niet was wat Schiaparelli bedoeld had. Amateurastronoom Percival Lowell ging nog een stap verder. Hij zag veel meer details en interpreteerde dat als een vergevorderde Mariaanse beschaving. Later bleek dat het kanaleneffect wordt veroorzaakt, doordat ons brein probeert patronen te maken uit stippen en kleurverschillen.

Een bedreigend Mars

Het grote publiek bleek aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw gevoelig voor eventuele bedreigen van Mars. Het boek War of the Worlds van H.G. Wells in 1898 was een groot succes. In 1938 bewerkte Orson Welles het boek tot een hoorspel, dat op de radio werd uitgezonden. Het publiek nam het realistische spel voor waar aan en er brak paniek uit.

De planeet Mars

Vanaf de zon geteld is Mars, na Mercurius, Venus en Aarde de vierde planeet. Op kosmisch vlak is Mars dus onze buurman, hoewel een buurbezoekje toch al gauw een maand of negen in beslag kan nemen. Een jaar op Mars duurt ongeveer 687 dagen, bijna twee van onze jaren. De dag komt met 24 uur en 37 minuten aardig in de buurt van de Aardse dag. De atmosfeer van Mars is ijl en bestaat grotendeels uit CO2. We kunnen er dus niet ademen. Zonder beschermende kleding overleef je trouwens toch niet, de gemiddelde temperatuur is enkele tientallen graden onder nul.

Sondes

Mars staat, op kosmische schaal gezien, relatief dichtbij. Bovendien is de planeet in een zone rond onze zon die we de leefbare zone noemen. Onder de juiste omstandigheden is het ontstaan van leven denkbaar. Het is daarom niet vreemd, dat veel er veel onderzoek naar de planeet Mars werd en wordt uitgevoerd. De eerste foto’s die de Viking-missie in de jaren zeventig naar de Aarde zond, heeft de wil tot verder onderzoek alleen maar aangewakkerd. De onbemande sondes die foto’s maakten en terugstuurden begonnen plaats te maken voor voertuigen die onderzoek deden vanaf het marsoppervlak zelf.

Een nieuwsgierige Curiosity

In november 2011 werd door NASA, de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie, de Curiosity gelanceerd. In augustus 2012 landde Curiosity, dat zoiets als ‘nieuwsgierigheid’ betekent, op het marsoppervlak. Je kunt Curiosity het best vergelijken met een rijdend miniatuur chemisch laboratorium. Met speciale instrumenten worden bodemmonsters genomen, die meteen door Curiosity worden onderzocht en geanalyseerd. Natuurlijk wordt ook onderzoek gedaan naar de marsatmosfeer, het gesteente en de structuur van het landschap. Onderzoeksresultaten worden naar de Aarde gezonden en natuurlijk ook de nodige foto’s van het landschap en detailfoto’s van het onderzoek. Hopelijk kan het onderzoek antwoorden geven op de vragen:

• Zijn er sporen op Mars, dat er ooit leven is geweest?
• Is er nu leven op Mars?
• Zijn er stoffen, mineralen op Mars die leven mogelijk maken?
• Is er nu water op Mars, of is er dat in het verleden geweest?

Etc.

Gevonden!

Nee, er is nog lang geen antwoord op de belangrijkste vragen. Het is nog steeds niet duidelijk of er leven is, of is geweest op Mars. Maar wel werd in september 2013 bekend, dat in de bodem van Mars water moet zitten.

Het onderzoek van Curiosity

Bij het onderzoek dat Curiosity doet, wordt steeds een klein bodemmonster genomen. Het monster wordt verhit tot 835 graden, waardoor allerlei gassen vrijkomen. Die gassen worden vervolgens geanalyseerd, er bleek ook waterdamp bij te zitten. Uit dit onderzoek is gebleken dat in de Martiaanse bodem ongeveer twintig gram water per kilogram bodem aanwezig. is. Ten opzichte van de Aarde is dat niet zoveel, ongeveer het tiende deel van wat we hier hebben, maar het betekent dat er toch grote hoeveelheden water op Mars aanwezig zijn.

Voorwaarden voor leven

De aanwezigheid van water is een van de voorwaarden voor leven. Verder onderzoek moet daar meer aanwijzingen voor geven. In ieder geval betekent de aanwezigheid van water, dat toekomstige bemande vluchten naar Mars daar handig gebruik van kunnen maken. Als het Marswater door mensen gebruikt kan worden, hoeft dat allemaal niet te worden meegenomen. Dat scheel alweer.

Voor het verdere onderzoek op Mars heeft Curiosity nog een heleboel te doen. Het belooft voor de wetenschappers, en misschien ook voor ons, een spannende tijd te worden.

Bron(nen)

• Water for future Mars astronauts?” – DOE/Los Alamos National Laboratory

• Wikipedia: Mars